Με ναυαρχίδα τις κατεψυγμένες πίτες, η κατηγορία των γευμάτων που είτε είναι έτοιμα προς κατανάλωση στο σπίτι είτε απαιτούν ελάχιστα βήματα προετοιμασίας, διευρύνεται και εμπλουτίζεται διαρκώς. Η ευκολία των λύσεων που προτείνονται συνδυάζεται όλο και περισσότερο με τις αξίες της υγιεινής διατροφής, ενώ παράδοση και καινοτομία συναντιούνται πιο δημιουργικά από ποτέ.

Οσο κι αν η επιστροφή στο τάπερ και στην οικιακή μαγειρική αποτελεί ανάγκη και σημείο των καιρών λόγω οικονομικής στενότητας, η στενότητα του χρόνου και ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχουν κάνει τους καταναλωτές να εξακολουθούν να αναζητούν την τροφή τους,  εξολοκλήρου ή εν μέρει, έτοιμη σε σακουλάκια. Έτσι, η ανάγκη για ένα ζεστό πιάτο φαΐ, γρήγορα, πιο οικονομικά και πιο υγιεινά από ένα delivery ή ένα σημείο εστίασης δημιουργεί και το κίνητρο στα brands και σε άλλους παίχτες να επενδύσουν στην ποικιλία και στην καινοτομία. Η κατηγορία των έτοιμων γευμάτων περικλείει όλα τα προϊόντα εκείνα που δεν χρειάζονται περαιτέρω επεξεργασία, εκτός ίσως από ψήσιμο ή ζέσταμα, τα οποία δίνουν λύση στην ανάγκη άμεσης σίτισης του καταναλωτή και αποτελούν πλήρη γεύματα.

Ανάλογα με τον τρόπο συντήρησής τους και διάθεσής τους στα σημεία λιανικής πώλησης διακρίνονται, κατά κύριο λόγο, σε έτοιμα γεύματα ψυγείου, κατάψυξης, κονσέρβες, αποξηραμένα κ.α. Η συγκεκριμένη κατηγορία άργησε να αναπτυχθεί στην Ελλάδα, συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες σε επίπεδο ποικιλίας. Η εταιρεία Elvida Foods SA σκιαγραφεί το προφίλ των καταναλωτών που προτιμούν προϊόντα έτοιμων γευμάτων και την εικόνα της αγοράς τα προηγούμενα έτη: «Δημογραφικά το προφίλ των καταναλωτών που προτιμούν έτοιμα ή ημιέτοιμα γεύματα αποτελείται κυρίως από εργαζόμενες γυναίκες που ανήκουν σε δυο βασικές κατηγορίες. Είτε νεαρά ζευγάρια παντρεμένα ή που συζούν χωρίς παιδιά, είτε οικογένειες με παιδιά ηλικίας 12 χρονών και άνω. Με δεδομένη την έλλειψη χρόνου, η λύση του έτοιμου φαγητού έρχεται να απαντήσει στην ανάγκη της εύγευστης, value for money, αποτελεσματικής λύσης για το καθημερινό τραπέζι της οικογένειάς τους. Επιπλέον, καλύπτει την ανάγκη γευστικής πρότασης σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις στο σπίτι (γεύματα με φίλους, party παιδιών κλπ).

Τα έτοιμα κατεψυγμένα γεύματα, παραδοσιακά κατείχαν μικρό μερίδιο στις προτιμήσεις των καταναλωτών. Τα περισσότερα από αυτά, το καταναλωτικό κοινό τα θεωρούσε ακριβά, ενώ δεν υπήρχε παράλληλα μεγάλη ποικιλία ποιοτικών επιλογών». Ωστόσο, οι έντονοι ρυθμοί ζωής, η τάση του «homing» λόγω κρίσης, η μείωση του φαγητού έξω από το σπίτι και του delivery που καταγράφονται και σε έρευνες και οι νέες καταναλωτικές τάσεις, όπως η «υγεία και ευεξία» έχουν οδηγήσει σε ανάπτυξη της κατηγορίας τα τελευταία χρόνια. Έτσι, στα ράφια, τα ψυγεία και τις καταψύξεις των σούπερ μάρκετ φιλοξενείται όλο και μεγαλύτερη ποικιλία σε προϊόντα κατεψυγμένης ζύμης, όπως πίτες και πίτσες, γεύματα κρεατικών, γεύματα λαχανικών, σούπες και μια ολοένα και αυξανόμενη ποικιλία έτοιμων γευμάτων ψυγείου ιδιωτικής ετικέτας.

ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΓΕΥΜΑΤΩΝ
Πρόσφατη έρευνα του ΙΕΛΚΑ κατέγραψε την επίδραση της κρίσης και της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος στις διατροφικές συνήθειες του Έλληνα. Ανάμεσα στα ευρήματά της, σημείωνε πως το 80% των επισκέψεων που πραγματοποιούν οι Έλληνες στο σούπερ μάρκετ πλέον, σχετίζονται με την αγορά αγαθών για την προετοιμασία σπιτικού φαγητού. Την ίδια στιγμή, σε ανακοίνωσή του στις 21/3 ο ΙΕΛΚΑ, επισημαίνει πως εκτός από τη στροφή στην παρασκευή στο σπίτι αναφορικά με τα κύρια γεύματα, νέες τάσεις καταγράφονται και στα συμπληρωματικά γεύματα. Φαίνεται πως σε ακολουθία και των διεθνών εξελίξεων, η αγορά έτοιμου γεύματος από τα σούπερ μάρκετ κερδίζει έδαφος και ανταγωνίζεται τις υπόλοιπες επιλογές έτοιμου φαγητού των καταστημάτων μαζικής εστίασης.

Η έρευνα συνεχίζει, πως παρά τη σημαντική μείωση που σημειώνεται στην εστίαση τα χρόνια της οικονομικής ύφεσης, κατά 40%, εξακολουθεί να αποτελεί μία σημαντική αγορά με το μέσο νοικοκυριό να ξοδεύει περίπου 125 ευρώ σε αυτές τις αγορές (1,500 ευρώ ανά έτος) και άρα ξεπερνά συνολικά τα 6,5 δισ. ευρώ. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της αγοράς αποτελεί το έτοιμο φαγητό και το φαγητό για τον δρόμο food-to-go. Συγκεκριμένα, ανάμεσα σε άλλα ευρήματα για τις λοιπές κατηγορίες food-to-go, αναφέρεται πως έτοιμο μαγειρευτό φαγητό αγοράζει το 63% του δείγματος και έτοιμο κατεψυγμένο γεύμα το 51%.

ΒRANDS VS PRIVATE LABEL VS ΕΣΤΙΑΣΗ
Ενδιαφέρον παρουσιάζει στην ίδια έρευνα η διεύρυνση των κατηγοριών έτοιμων γευμάτων και ο διαχωρισμός τους ανά κύριο σημείο πώλησης, πέρα από το κανάλι του σούπερ μάρκετ. Έτσι, βλέπουμε να δημιουργούνται νέες «εστίες» ανταγωνισμού που προσπαθούν να κερδίσουν στο πεδίο «μάχης» του έτοιμου γεύματος. Όπως αναφέρει και η έρευνα: «Ανά κατηγορία έτοιμου γεύματος τα κύρια σημεία πώλησης είναι τα σούπερ μάρκετ, φούρνοι, εστιατόρια, καφετέριες και καταστήματα delivery. Το κάθε διαφορετικό κανάλι τοποθετείται δυναμικά σε εξειδικευμένες κατηγορίες. Το ζητούμενο είναι το πώς θα εξελιχθεί η κατανομή των πωλήσεων ανά κατηγορία προϊόντων στο μέλλον με βάση τις νέες αγοραστικές συνήθειες, τα ψηφιακά κανάλια και τα καινοτόμα προϊόντα της βιομηχανίας τροφίμων.

Σε αρκετές από αυτές τις κατηγορίες έχει ήδη σημαντική παρουσία και διείσδυση το κανάλι του σούπερ μάρκετ, όπως για παράδειγμα στη κατηγορία του γλυκού-σνακ ή στην κατηγορία του έτοιμου μαγειρευτού φαγητού, αλλά σε κάθε περίπτωση υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης σε άλλες κατηγορίες, όπως π.χ. αυτή του καφέ. Άλλωστε, χαρακτηριστικό παράδειγμα στρατηγικής διείσδυσης στη αγορά του food-to-go είναι η ανάπτυξη του bake-off εντός των σούπερ μάρκετ, ύστερα βέβαια και από την αλλαγή της νομοθεσίας και την απλοποίηση της σχετικής αδειοδότησης. Μία επένδυση η οποία στοχεύει πέρα από την σημαντική αγορά του ψωμιού και στην αγορά των έτοιμων αρτοσκευασμάτων. Όπως φαίνεται στο σχήμα 1, η μεγαλύτερη διείσδυση καταγράφεται στα έτοιμα κατεψυγμένα γεύματα με το 41% των καταναλωτών να δηλώνει ότι τα αγοράζει από το σούπερ μάρκετ. Το 37% δηλώνει ότι αγοράζει Γλυκά/Σνακ για κάποιο συμπληρωματικό γεύμα, το 23% έτοιμο κρύο γεύμα όπως σαλάτα ή σάντουιτς, το 18% έτοιμο μαγειρευτό φαγητό, το 12% τυρόπιτα ή κρουασάν και τέλος το 9% καφέ.

Η αύξηση των επισκέψεων στο σούπερ μάρκετ που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια, συνάδει με αυτή την τάση. π.χ. επισκέψεις που ίσως γίνονται με στόχο την αγορά «δεκατιανού» γίνονται όλο και περισσότερο πλέον στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων. Στο μέλλον θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε σημαντικές επενδύσεις από τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ σε πολλές διαφορετικές αγορές στις οποίες υπάρχουν σημαντικά περιθώρια διείσδυσης (π.χ. στις αγορές των φρέσκων προϊόντων ή αγορές συμπληρωμάτων διατροφής), οι οποίες αποτελούν ευκαιρία για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου. Παράλληλα, αναμένουμε τη σταδιακή επέκταση εξειδικευμένων σημείων πώλησης «έτοιμου φαγητού» (όπως κρεοπωλεία, γαλακτοπωλεία, ιχθυοπωλεία, φαρμακεία κλπ) να εξελίσσονται σε ολοκληρωμένους χώρους διάθεσης συνολικών λύσεων για έτοιμο φαγητό με λύσεις που ανταποκρίνονται στις νέες καταναλωτικές συνήθειες».

Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΝΤΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙ
Η βιομηχανία τροφίμων με τη σειρά της, ορμώμενη από τις νέες αγοραστικές συνήθειες, τις διατροφικές τάσεις και την ανάγκη που προκύπτει για καινοτομία, «μπολιάζει» τα λανσαρίσματά της είτε με καινοτομία, είτε με υγιεινές επιλογές, είτε με παράδοση. H Elvida Foods SA σχολιάζει σχετικά: «Πολλές ποιοτικές έρευνες αποδεικνύουν πως ο καταναλωτής αναζητά όσο το δυνατό περισσότερες εγγυήσεις ποιότητας και ασφάλειας στο προϊόν που αγοράζει. Συγκεκριμένα, πιστοποιητικά ποιότητας καθώς και health claims όπως «χωρίς συντηρητικά» ή «μαγειρεμένα με την αυθεντική παραδοσιακή συνταγή» αποτελούν πλέον σημαντικά κριτήρια επιλογής. Επίσης η ελληνικότητα του προϊόντος συντελεί στην αγορά ή όχι του προϊόντος».

Ο Κωνσταντίνος Αραμπατζής, Marketing Manager της εταιρείας Ελληνική Ζύμη-Αραμπατζής Μιχαήλ ΑΒΕΕ, συμπληρώνει: «Η κατηγορία κατεψυγμένων ζυμών έχει μεγάλο εύρος προϊόντων και κάθε κατηγορία έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, υπάρχουν οι χωριάτικες πίτες και οι μπουγάτσες Θεσσαλονίκης, οι οποίες εν μέρει είναι χειροποίητα προϊόντα. Επομένως, η παραδοσιακή εικόνα είναι μεγάλης σημασίας εν αντιθέσει με τα κρουασάν και τις κουροσφολιάτες που αποτελούν πιο βιομηχανοποιημένα προϊόντα.

Λαμβάνοντας υπόψη έρευνες αγοράς και απόψεις από επαγγελματίες, δημιουργούνται καινοτόμα προϊόντα και projects που αναπτύσσονται για να καλύψουν καθημερινές ανάγκες των πελατών. Σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος της καινοτομίας αποτελεί σημαντικό κομμάτι της δουλειάς καθώς βοηθά τα προϊόντα να αποκτήσουν ταυτότητα και να ξεχωρίσουν». Ενώ, σχετικά με το πώς επηρεάζει η καταναλωτική τάση της υγιεινής διατροφής τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων, επισημαίνει: «Κάθε τάση που δημιουργείται κατά καιρούς επηρεάζει την αγορά, έτσι και η τάση της υγιεινής διατροφής παίζει σημαντικό ρόλο στο είδος των προϊόντων που έχουν αυξημένη ζήτηση.

Αυτός είναι και ο λόγος που έχει δοθεί βάση σε προϊόντα με έντονη τη μεσογειακή και ελληνική διατροφή με πρώτες ύλες παρμένες από την πλούσια ελληνική γη, όπως έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, ελιές, φέτα, γιαούρτι, σπανάκι, κ.α. Συνδυάζοντας την υγιεινή διατροφή με την ευκολία χρήσης, πρακτικά ο καταναλωτής απολαμβάνει ένα σπιτικό γεύμα υψηλών προδιαγραφών». Έτσι, μέσα στο 2016 είδαμε μια σειρά λανσαρισμάτων από σημαντικά brands. Συγκεκριμένα, το λανσάρισμα της Σπιτικής Τυρόπιτας με Φύλλο Ολικής Άλεσης και γέμιση γιαουρτιού που απαντά στις ανάγκες πιο υγιεινών προτάσεων και της Pizza σε τρεις γεύσεις με εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο στο ζυμάρι, και τα 2 λανσαρίσματα από τη Χρυσή Ζύμη.

Επίσης, είδαμε το λανσάρισμα των προϊόντων Nostimost Ψημένος Γύρος Χοιρινός και Nostimost Ψημένος Γύρος Κοτόπουλο από την Elvida Foods SA τα οποία, όπως αναφέρει και η εταιρεία, αποτελούν καινοτομία για την κατηγορία, τόσο για το είδος των προϊόντων, όσο και για τη διαδικασία, αφού προϋποθέτουν μόνο 6 λεπτά προετοιμασίας. Τέλος, η εταιρεία Χατζηαθανασίου, μέλος του ομίλου εταιρειών Κώστα Παπαέλληνα, προχώρησε στο λανσάρισμα της best seller σειράς Riso Gallo, Risotto Pronto, που αποτελεί εύκολη λύση για την παρασκευή ενός αυθεντικού ιταλικού Risotto σε 5 διαφορετικές γεύσεις που ετοιμάζονται σε 12 λεπτά.