Θα πρέπει να το αναζητήσουμε σε συγκεκριμένες εκδηλώσεις, σε συγκεκριμένους χώρους, σε συγκεκριμένους εκπροσώπους, δημιουργούς πολιτισμού; Ή μήπως «πολιτιστικό προϊόν» είναι τελικά η οποιαδήποτε εκδήλωση πολιτισμού συμβαίνει στην καθημερινότητά μας και η οποία συνθέτει ένα ευρύτερο πολιτιστικό, εν τέλει πολιτισμικό παζλ;

Για τους ανθρώπους του Μάρκετινγκ – και όχι μόνο-, η αξιοποίηση ενός «προϊόντος» προϋποθέτει την γνώση και κατανόησή του. Ποιο είναι λοιπόν αυτό το προϊόν; Στην επιδίωξη μας να το προσδιορίσουμε, συνήθως το αναζητούμε μέσα από δύο άξονες, στο παρελθόν και στο σήμερα. Παρόλα αυτά και οι δύο αυτές ακραίες θέσεις και προσεγγίσεις, εμφανίζουν η κάθε μια τους δικούς της κινδύνους και ιδιαιτερότητες. Η κατανόηση του πολιτιστικού προϊόντος μέσα από το παρελθόν, οδηγεί τις περισσότερες φορές σε «γλιστρήματα» ρομαντισμού, αλλά και παλαιολαγνείας, είτε αυτή είναι αρχαιολατρεία, είτε παρελθοντολαγνεία γενικότερα.

Αν, από την άλλη πλευρά, το σήμερα είναι η βάση μας για τον προσδιορισμό του πολιτιστικού προϊόντος, τότε συνήθως παρατηρείται η εξής περιοριστική συμπεριφορά: Δεν ξέρουμε προς τα που θα πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας για να το αναζητήσουμε. Το πολιτιστικό προϊόν διαμορφώνεται κάθε στιγμή, σε κάθε γωνιά της χώρας και κυρίως, διαμορφώνεται από τον καθένα μας. Η προσέγγιση αυτή μπορεί να κρύβει την ομορφιά της ελευθερίας, όπως συμβαίνει άλλωστε με κάθε οπτική που συνδέεται με την προσωπική ευθύνη, παράλληλα όμως – ως ελεύθερη –, δημιουργεί και την αγωνία του «πώς μπορεί να διοικηθεί ένα τόσο πολύπλοκο και πολυσχιδές προϊόν»; Αλλά και «πώς μπορεί δε, να αξιοποιηθεί αυτό προς χάριν μιας ανάπτυξης»;

Το φαινομενικά πολύπλοκο και δύσκολα διοικήσιμο αυτό προϊόν, γίνεται ευκολότερα κατανοητό αν συνειδητοποιήσει ο καθένας μας ότι αποτελεί ζωντανό του κύτταρο και αν αποδεχθεί -ως αναπόσπαστο στοιχείο του-, την προσωπική του ευθύνη στη διαμόρφωση του συνολικού προϊόντος. Η αναζήτηση λοιπόν της ταυτότητας του προϊόντος αυτού, οδηγεί αναπόφευκτα στην ενδοσκόπηση του καθένα μας και στην αναζήτηση και διαμόρφωση της ταυτότητας που ο καθένας μας επιλέγει να υιοθετεί. Να λοιπόν που «το πολιτιστικό προϊόν» είναι και μέσο προσωπικής ανάπτυξης. Αρκεί να μην αναζητούμε την ταυτότητα του προϊόντος μας έξω από εμάς, αλλά να συνειδητοποιήσουμε ότι το προϊόν αυτό είμαστε εμείς. Καλό καλοκαίρι!