Γεωργανδρέας Ζάννος, ΟΣΔΕΛ: «Ανοίγει ο διάλογος για τα πνευματικά δικαιώματα»

Με αφορμή την πρόσφατη διοργάνωση στην Ελλάδα του συνεδρίου της Διεθνούς Ομοσπονδίας Οργανισμών Δικαιωμάτων Αναπαραγωγής (IFRRO), η συζήτηση για τα πνευματικά δικαιώματα, επανέρχεται στο προσκήνιο. Ο Διευθυντής του ελληνικού οργανισμού ΟΣΔΕΛ, Γεωργανδρέας Ζάννος, μας δίνει τα κυριότερα σημεία που θα πρέπει να συνθέσουν τη συζήτηση αυτή.

Ανάγκη για μεγαλύτερη συζήτηση και αναγνώριση της σημασίας των πνευματικών δικαιωμάτων στη χώρα μας, βλέπει ο Γεωργανδρέας Ζάννος, Διευθυντής του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου, ΟΣΔΕΛ. Σύμφωνα με τον ίδιο, πολλά βήματα έχουν γίνει ήδη σε αρκετούς τομείς, ωστόσο πολλά μένουν να γίνουν ακόμη, ώστε ένα μέρος της αξίας των πνευματικών έργων να βρει το δρόμο του προς τους ίδιους τους δημιουργούς του, προς όφελος της ευρύτερης κοινωνίας. Η δική μας συζήτηση, στάθηκε περισσότερο στα θέματα που αφορούν στο δημοσιογραφικό περιεχόμενο offline και online Μέσων, αλλά και στην προσπάθεια συλλογής δικαιωμάτων από τις εταιρείες επικοινωνίας.

Γεωργανδρέας Ζάννος: Σήμερα το δημοσιογραφικό περιεχόμενο προστατεύεται εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις της πρωτοτυπίας, εφόσον δηλαδή το κείμενο είναι πρωτότυπο είτε ως προς τη δομή του ή την γραφή του. Η είδηση καθεαυτή είναι ελεύθερη δικαιωμάτων. Όμως, ο τρόπος που αυτή διατυπώνεται ή περιγράφεται, ο σχολιασμός της είδησης ή οι εκτιμήσεις του δημοσιογράφου που καταγράφονται στο άρθρο, προστατεύονται. Επίσης, προστατεύεται η σελιδοποίηση και στοιχειοθεσία του κειμένου (συγγενικό δικαίωμα εκδότη). Με την νέα οδηγία για την πνευματική ιδιοκτησία στην Ψηφιακή Ενιαία Αγορά, θα προστατεύονται όλα τα διαδικτυακά δημοσιογραφικά κείμενα ανεξάρτητα από την πρωτοτυπία τους. Επομένως, θα είναι ακόμα πιο ξεκάθαρο ότι κάθε αντιγραφή είναι παράνομη. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι θα υπάρχει μονοπώλιο στην είδηση αλλά το κάθε μέσο θα πρέπει να συντάσσει το σχετικό κείμενο και όχι να το αντιγράφει.

Οι παραδοσιακοί εκδότες που έχουν και online μέσα υποστηρίζουν τον ΟΣΔΕΛ και έχουν αναθέσει σε αυτόν τη διαχείριση και προστασία συγκεκριμένων δικαιωμάτων. Οι εκδότες αμιγώς ηλεκτρονικών μέσων, μέχρι σήμερα δεν είχαν λόγο να αναθέσουν την διαχείριση των δικαιωμάτων τους στον ΟΣΔΕΛ. Αυτό, πλέον, αλλάζει. Τόσο η νέα ευρωπαϊκή οδηγία, που καθιστά σαφές ότι για την αναπαραγωγή ακόμη και άρθρων δημοσιευμένων σε διαδικτυακά ΜΜΕ χρειάζεται η άδεια του δημιουργού και του εκδότη, όσο και από την υπαγωγή στο θεσμό της εύλογης αμοιβής τεχνικών μέσων που είναι πρόσφορα για αναπαραγωγή κειμένων από ηλεκτρονικές πηγές. Συνεπώς, τώρα ξεκινάμε τις επαφές για να τους ενημερώσουμε για τις υπηρεσίες που μπορούμε να τους παρέχουμε.

Με την ΓΓΕΕ έχουμε τρέξει ένα πιλοτικό πρόγραμμα για την προστασία του εκδοτικού περιεχομένου από την λογοκλοπή στο διαδίκτυο. Η συνεργασία μας συνεχίζεται και εκτιμούμε ότι από τις αρχές του 2019 θα είμαστε σε θέση να προσφέρουμε σε όλους τους εκδότες υπηρεσίες προστασίας από την λογοκλοπή, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, ενός προγράμματος που έχουμε αναπτύξει, το οποίο εντοπίζει με πολύ πρακτικό και εύληπτο τρόπο τις λογοκλοπές στο Ελληνικό διαδίκτυο. Παράλληλα, θα προχωρήσουμε στην διεξαγωγή εκπαιδευτικών σεμιναρίων προς εκδότες και δημοσιογράφους του ηλεκτρονικού τύπου, προκειμένου να ενημερωθούν για τις νέες εξελίξεις και να γνωρίζουν όλα τα σχετικά με τα πνευματικά και συγγενικά τους δικαιώματα.

Σε όλον τον κόσμο οι εταιρείες επικοινωνίας αντιμετωπίζουν το ενημερωτικό υλικό των εφημερίδων ως απαραίτητο εργαλείο για τη δουλειά τους και έχουν συνείδηση ότι πρόκειται για υλικό που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα. Η Ένωση των Διαφημιστικών Εταιρειών Ελλάδας σε μία πρώτη αρχική τοποθέτηση υποστηρίζει ότι τα αποκόμματα που χρησιμοποιούν και αναπαράγουν αφορούν μόνον δημοσιεύματα δελτίων τύπου επιχειρήσεων που οι ίδιες έχουν δημιουργήσει και γι’ αυτό δεν έχουν δικαιώματα. Είναι προφανές πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ισχύει, αφού η παρακολούθηση της δημοσιότητας ενός εταιρικού πελάτη εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να περιοριστεί αποκλειστικά και μόνο στα δελτία τύπου που εκδίδει.

Η εκτίμησή μου είναι ότι η στάση της Ένωσης επηρεάστηκε από τη χρονική συγκυρία της επιβολής της πρόσθετης επιβάρυνσης 2% για τους δημοσιογράφους και δεν εξέτασε όλες τις διαστάσεις του θέματος. Σε νεότερη επικοινωνία που είχαμε μέσω του δικηγόρου τους μας ενημέρωσαν, ότι η Ένωση δεν θα ασχοληθεί με το θέμα και θα το αντιμετωπίσει η κάθε εταιρεία κατά την κρίση της. Ήδη έχουμε υπογράψει με αρκετές εταιρείες σύμβαση συνεργασίας. Επισημαίνω ότι το κόστος είναι πολύ χαμηλό αφού ξεκινάει από 200 ευρώ και φτάνει στα 2.500 ετησίως για τις ελάχιστες πολύ μεγάλες εταιρείες.

Ήδη αναφέρθηκα στο νέο δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας που θα αναγνωρίζεται για τους εκδότες ηλεκτρονικών ενημερωτικών μέσων. Σημαντικό είναι ότι τα έσοδα από το δικαίωμα αυτό θα κατανέμονται και στους δημοσιογράφους. Ένα επίσης σημαντικό θέμα που επιλύεται είναι σχετικά με την ευθύνη των μεγάλων εταιρειών διαδικτύου που λειτουργούν πλατφόρμες στις οποίες αναπαράγεται ή ανταλλάσσεται προστατευόμενο περιεχόμενο από τους ίδιους τους χρήστες. Με την οδηγία, την ευθύνη για το περιεχόμενο δεν θα την έχουν οι χρήστες αλλά οι ίδιες οι πλατφόρμες οι οποίες θα υποχρεώνονται να καταβάλουν δικαιώματα στους δημιουργούς παραγωγούς και εκδότες.

Μέχρι τώρα οι μεγάλες εταιρείες στηρίζουν τα κέρδη τους ακριβώς στη διακίνηση περιεχομένου χωρίς όμως να αποδίδουν μέρος από τα κέρδη τους στους δημιουργούς. Άλλα σημαντικά θέματα είναι η υιοθέτηση νέας εξαίρεσης για τη διευκόλυνση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην ψηφιακή χρήση αποσπασμάτων βιβλίων και περιοδικών, με την παράλληλη πρόβλεψη καταβολής αμοιβής, καθώς και η διευκόλυνση της αδειοδότησης μέσω οργανισμών βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών που δεν κυκλοφορούν, είναι εκτός εμπορίου.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Με ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ομιλίες από διεθνείς εισηγητές, πραγματοποιήθηκε 23-24 Οκτωβρίου το παγκόσμιο συνέδριο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Οργανισμών Δικαιωμάτων Αναπαραγωγής IFRRO, (International Federation of Reproductions Rights Organizations) που υποδέχθηκε στην Ελλάδα ο ΟΣΔΕΛ. Το συνέδριο κινήθηκε πάνω σε τρεις κύριους άξονες: Τις εξελίξεις στην τεχνολογία, την επίδρασή τους στην εκπαίδευση και την επίδρασή τους στη δημοσιογραφία και τα ΜΜΕ, σε συνάρτηση με τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών και τη συλλογική τους διαχείριση.

Τις εργασίες παρακολούθησαν πάνω από 300 σύνεδροι από όλο τον κόσμο και μέλη του ΟΣΔΕΛ. Ανάμεσα στους ομιλητές ξεχώρισαν και οι Έλληνες Στράτος Τζοάννος, Υπεύθυνος Έργων στο Athens Technology Center που μίλησε για την τεχνολογία Blockchain και πώς αυτή επηρεάζει τα πνευματικά δικαιώματα, Μπάμπης Μαρμάνης, Αντιπρόεδρος και Πρόεδρος Τεχνολογίας, CCC (ΗΠΑ), Αντώνης Καρατζάς, εκδότης και πρόεδρος του ΟΣΔΕΛ που μίλησε σχετικά με την αδειοδότηση έργων λόγου στην εκπαίδευση, και Σοφία Καρακέβα, Στέλεχος Marketing & Επικοινωνίας, DataScouting και Αντιπρόεδρος, FIBEP που μίλησε σχετικά με την παρακολούθηση ρητορικής μίσους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.