Στο προηγούμενο άρθρο είχα αναφερθεί σε μια ιδιαίτερη μορφή πελατοκεντρικής φιλοσοφίας που έβαζε τον πελάτη πάνω από την εταιρεία και σίγουρα πάνω από πιθανά βραχυπρόθεσμα έσοδα παρά τη μεγάλη ανάγκη για αυτά. Στο σημερινό θα αναφερθώ στην έμφαση στο πιο πολύτιμο στοιχείο μιας επιχείρησης, πιο πολύτιμο και από τους πελάτες της: Στους ανθρώπους της. Και δεν εννοώ μόνο τους εργαζόμενους σε αυτή αλλά και όσους εργάζονται για αυτήν. Οι συνεργάτες/προμηθευτές αποτελούν μέρος του κορμού κάθε επιχείρησης παροχής υπηρεσιών.

Όταν ξεκίνησε η ύφεση, τα αποτελέσματά της ήταν εμφανή και στα οικονομικά μας αποτελέσματα. Θυμάμαι διάφορους εκείνη την εποχή, δήθεν μπαρουτοκαπνισμένους επιχειρηματίες, να μας προτείνουν να τα μαζέψουμε και να σώσουμε ό,τι μπορούσαμε γιατί «οι φρόνιμοι σε τέτοιες εποχές παίρνουν πίσω ότι μπορούν, δεν αφήνουν να το καταπιεί η ύφεση, και το κρατούν για να ξαναχτίσουν όταν έρθει η ανάπτυξη». Δεν τους ακούσαμε. Αντίθετα μοιραστήκαμε με τους συναδέλφους τις δυσκολίες και συναποφασίσαμε ότι θα βάλουμε ακόμα περισσότερη δουλειά ώστε να απορροφηθούν οι συνέπειες της κρίσης. Συμφωνήσαμε να μειώσουμε τις τιμές των υπηρεσιών μας αυξάνοντας παράλληλα την προσπάθεια για να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί σε Ελλάδα και εξωτερικό. Κι αν κάποτε βγάζαμε περισσότερα, να μοιραστούμε το όποιο κέρδος. Αφήσαμε μέσα στην επιχείρηση κέρδη προηγούμενων ετών ως κεφάλαια κίνησης και, όποτε χρειαζόταν, οι επιχειρηματίες μειώναμε τις αποδοχές μας ώστε να ξεπεράσουμε τα όποια ταμειακά προβλήματα. Έτσι δεν χρειάστηκε να προβούμε σε μειώσεις προσωπικού ή μισθούς.

Θεωρήσαμε ότι οι συνεργάτες και προμηθευτές που μας στήριξαν όλα τα προηγούμενα χρόνια αποτελούσαν μέλη της επιχειρηματικής μας οικογένειας. Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε για αυτούς ευκαιρίες εξαγωγών μέσα από συνεργασίες μας με πελάτες του εξωτερικού και σε αρκετές περιπτώσεις το καταφέραμε. Μάλιστα με συγκεκριμένους προμηθευτές φτιάξαμε πακέτα υπηρεσιών που πουλήσαμε μαζί στο εξωτερικό. Στο θέμα των πληρωμών κάναμε το παν για να μην υπάρξουν καθυστερήσεις ακόμα και στις περιπτώσεις που οι πελάτες μας καθυστέρησαν τις δικές τους προς εμάς και όποτε μπορούσαμε κάναμε διευκολύνσεις. Και σε κάθε περίπτωση φροντίσαμε να διατηρούμε καλή επικοινωνία μαζί τους ώστε να γνωρίζουν τα προβλήματά μας και να γνωρίζουμε τα δικά τους.

Τελικά, ο σημαντικότερος παράγοντας που διατήρησε την εταιρεία ζωντανή ήταν ο σεβασμός στους ανθρώπους – συναδέλφους, συνεργάτες και πελάτες.