Σε ποιο βαθμό η εφαρμογή του ΑΙ επηρεάζει τη λειτουργία του Λιανικού Εμπορίου; Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα προσφέρει νέες ευκαιρίες απασχόλησης στον κλάδο; Μπορούμε να περιμένουμε αύξηση της ανταγωνιστικότητας, στο πλαίσιο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης; Τις απαντήσεις έδωσαν σημαντικοί ομιλητές σε πρόσφατο συνέδριο, στο πλαίσιο της σειράς «The Economist Events», παρέχοντας άφθονη «τροφή για σκέψη».

Βδομάδα τη βδομάδα, μήνα το μήνα, όλο και περισσότερο εδραιώνεται η πεποίθηση ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα αποτελέσει τελικά τον βασικό καταλύτη της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, στην οποία έχουμε εισέλθει πλησίστιοι, κυριαρχώντας οριζόντια σε κάθε τομέα και πτυχή της καθημερινότητάς μας, στη δουλειά και στο σπίτι. Ο λόγος είναι πως -μολονότι δεν έχει ξεδιπλώσει ακόμα όλες τις δυνατότητές της, καθώς δεν έχει καν μπει στην περίοδο της ωρίμανσης- η Τεχνητή Νοημοσύνη φέρνει εντυπωσιακές ανατροπές σε ό,τι «ακουμπάει», οδηγώντας την κούρσα με τις εκθετικές τεχνολογίες στην οποία επίσης συμμετέχουν η ρομποτική, τα μεγάλα δεδομένα και η ανάλυσή τους (big data analytics), το Internet των Αντικειμένων (ΙοΤ) κ.ά.

Σ’ αυτό το πλαίσιο των διαρκών και συχνά ριζικών μετασχηματισμών, που επιβάλλουν σε επιχειρήσεις και οργανισμούς καταιγιστικές αλλαγές σε προδιαγραφές και πλάνα μέσα σε ελάχιστο χρόνο, με πολλά καθιερωμένα, παραδοσιακά επαγγέλματα να σβήνουν και αντίστοιχα καινούρια να εμφανίζονται, είναι απολύτως φυσικό να εξετάζεται σε βάθος η επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης -σήμερα και κυρίως αύριο- σε βασικούς τουλάχιστον τομείς, με το Retail, τη Λιανική Πώληση, να κατέχει πρωτεύουσα θέση. Αυτό ακριβώς επιχειρήθηκε πρόσφατα, στις 30 Νοεμβρίου, σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας, σ’ ένα συνέδριο στο πλαίσιο της σειράς των The Economist Events, με την εξαρχής παραδοχή ότι μπαίνουμε πλέον σε «βαθιά νερά» (Delving into deep waters, ήταν ο τίτλος του).

Με Master of Ceremonies τον πολύπειρο και τακτικό πλέον επισκέπτη της Ελλάδας, consultant editor του Economist, John Andrews, το συνέδριο προσπάθησε και σε μεγάλο βαθμό το κατάφερε να δώσει απαντήσεις στα καίρια ερωτήματα που γεννώνται από την επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) στη Λιανική: Σε ποιο βαθμό η εφαρμογή του ΑΙ επηρεάζει τη λειτουργία του Λιανικού Εμπορίου; Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα προσφέρει νέες ευκαιρίες απασχόλησης σ’ αυτόν τον κλάδο; Μπορούμε να περιμένουμε αύξηση της ανταγωνιστικότητας, στο πλαίσιο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης; Ποιοι θα είναι οι χαμένοι και ποιοι οι κερδισμένοι σ’ αυτό το ραγδαία εξελισσόμενο περιβάλλον;

Αυτά τα ερωτήματα κι ακόμα περισσότερα έψαξαν να βρουν απαντήσεις στους ομιλητές των οκτώ ενοτήτων, αλλά και στην καταληκτική κύρια ομιλία εκ μέρους του Pascal Lamy, γνωστού Γάλλου πολιτικού και πρώην Γενικού Διευθυντή του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου.

ΧΡΕΙΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Προφανώς, τέτοιες «κοσμογονικές» αλλαγές, που επηρεάζουν με μύριους τρόπους την οικονομία, αλλά και την κοινωνία, δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν παρά μόνο με συγκροτημένη στρατηγική εκ μέρους της Πολιτείας, αλλά και εκ μέρους των επιχειρήσεων. Ως προς το πρώτο σκέλος, αυτή ήταν και η τοποθέτηση της Άννας-Μισέλ Ασημακοπούλου, Βουλευτή-Τομεάρχη της Νέας Δημοκρατίας για Ψηφιακή Πολιτική, Τηλεπικοινωνίες & Ενημέρωση, η οποία -αφού διαπίστωσε σημαντικές καθυστερήσεις στο ψηφιακό άλμα της χώρας- υπογράμμισε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη «είναι μία από τις πλέον στρατηγικές τεχνολογίες του 21ου αιώνα», με ιδιαίτερα θετικό αντίκτυπο σε τομείς όπως η υγεία, οι μεταφορές, το περιβάλλον και η ασφάλεια.

Από την πλευρά της, η Άννα Διαμαντοπούλου, Πρόεδρος του Think Tank «ΔΙΚΤΥΟ», πρώην επίτροπος και πρώην υπουργός, τόνισε ότι απαιτείται συνολικός σχεδιασμός για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας, με ειδικό πλάνο εθνικών υποδομών, πρόσβαση των επιχειρήσεων σε κεφάλαια, και τις απαιτούμενες ψηφιακές δεξιότητες στο εργατικό δυναμικό, εκφράζοντας παράλληλα την πεποίθηση ότι «τα big data και τα δεδομένα είναι το μεγάλο στοίχημα… το εμπόριο δεν πέθανε, ούτε θα πεθάνει ποτέ – όμως εξελίσσεται, αλλάζει και οι επιχειρήσεις πρέπει να πιάνουν τα μηνύματα των καιρών».

Ακριβώς σ’ αυτά τα μηνύματα, τους κινδύνους, αλλά και τους προβληματισμούς των επιχειρήσεων λιανικής αναφέρθηκε ο επόμενος ομιλητής, ο Αντιπρόεδρος και Διευθ. Σύμβουλος της Kotsovolos – Dixons SE Europe Ελλάδα, Γιάννης Βασιλάκος, ο οποίος τόνισε ότι «στο μέλλον, μεγάλο κομμάτι της ζήτησης θα εξυπηρετείται online και το μέγεθος των φυσικών καταστημάτων, άρα κι ο αριθμός των εργαζομένων σ’ αυτά, θα είναι μικρότερος. Ωστόσο, μία νέα γενιά εργαζομένων με αυξημένες δεξιότητες και ειδίκευση σε μαθηματικά, στατιστική, big data analytics, προγραμματισμό, γραφιστική, marketing και επικοινωνία, θα έρθει να υποστηρίξει την οργάνωση των εταιρειών λιανικής».

Σημείωσε, επίσης, ότι η ταχεία διείσδυση τεχνολογιών που συνδυάζουν ΑΙ και αναγνώριση φωνής (π.χ. στα Google Assistant, Apple Siri ή Amazon Alexa), επιτάσσουν τον μετασχηματισμό των online καταστημάτων ώστε να είναι συμβατά με voice recognition και να μπορούν να απαντούν σε σύνθετες ερωτήσεις καταναλωτών μέσα από εξελιγμένα chatbots. Από την πλευρά του, ο Αντώνης Μακρής, Πρόεδρος στον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Ελλάδος, ζήτησε προσιτές τεχνολογίες χαμηλού κόστους προς όφελος του καταναλωτή και μεγιστοποίηση του κέρδους, προσθέτοντας ότι «η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν θα είναι μόνη της, θα έχει και τη συναισθηματική νοημοσύνη μαζί της».


Στη δική του παρέμβαση, ο Βασίλης Σταύρου, Brand President της ΑΒ Βασιλόπουλος, ανέδειξε παραμέτρους όπως οι εξατομικευμένες παραγγελίες και η εισαγωγή των robotics στο εμπόριο, ενώ αναφέρθηκε στα προσωπικά δεδομένα και τη χρήση τους, προσθέτοντας ότι «το κατάστημα του μέλλοντος θα προσφέρει προσωποποιημένη και στοχευμένη εμπειρία, θα συμμετέχει στη ζωή μας κι εμείς θα κοινωνικοποιούμαστε εκεί».

Τέλος, ο Ιωάννης Σηφάκης, Διευθυντής Εταιρικής Επικοινωνίας, Μάρκετινγκ & Δημ. Σχέσεων της Εθνικής Ασφαλιστικής, αναφέρθηκε στη συνεχιζόμενη προσπάθεια των ασφαλιστικών για αξιολόγηση του κινδύνου, υπογραμμίζοντας ότι «το 75% των πελατών μας ζητεί πλέον, πέρα από την επαφή με τον ασφαλιστικό μας σύμβουλο, να υπάρχει τεχνικά ανεπτυγμένη ηλεκτρονική πλατφόρμα για την παροχή πληροφοριών».

Στο επόμενο -ιδιαίτερα ενδιαφέρον- πάνελ, σχετικά με τις προοπτικές του Retail, ο Μιχάλης Μπλέτσας, ερευνητής και Διευθ. Πληροφορικής στο Media Lab του MIT, ξεχώρισε πράγματα «που φαίνεται να δουλεύουν», μέσα κι έξω από ένα κατάστημα, όπως τα chatbots, οι ρομποτικές παραγγελίες και το Paypal, καθώς και πρακτικές βελτιστοποίησης της εμπειρίας και καινοτομίας στα εμπορικά καταστήματα.

Από την πλευρά του, ο Joe Jensen, Αντιπρόεδρος του IoT Group και Γενικός Διευθυντής στο Retail Solutions Division της Intel Corp. θύμισε πως, στην πραγματικότητα, αυτό που αλλάζει είναι ο ίδιος ο καταναλωτής, ο οποίος έχει πλέον διαφορετικά ερεθίσματα και ψάχνει καλύτερες εμπειρίες σε όλους τους τομείς, προσθέτοντας ότι το ΑΙ όχι μόνο δεν απειλεί τους εργαζόμενους, αλλά αντιθέτως θα τους κάνει καλύτερους.

Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ
Μελέτες στο εμπόριο καταδεικνύουν ότι το 85% της διάδρασης με τους πελάτες, ακόμα και στα φυσικά καταστήματα, θα οδηγείται από τεχνολογία ΑΙ, τόνισε από το βήμα του Economist ο Γενικός Διευθυντής του Retail Institute Italy, Massimo Volpe, ο οποίος μάλιστα, έκανε λόγο για την ανάγκη ανάπτυξης τεχνολογίας και επιχειρηματικής δραστηριότητας σε ενιαίο ευρωπαϊκό επίπεδο, αν η Ευρώπη επιθυμεί να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Χρήστος Καραγιαννάκης, COO της Kotsovolos-Dixons SE Europe, Ελλάδα, δήλωσε πως «σήμερα έχουμε έναν νέο καταναλωτή. Αρκεί να παρατηρήσει κανείς τη διάδραση των παιδιών με τις νέες τεχνολογίες – έχει αλλάξει το μοντέλο του retail», κάνοντας επίσης μνεία δυναμικών διεθνών τάσεων, όπως το inclusive marketing ή το user-based insurance.

Σε ό,τι αφορά στη συγκέντρωση και αξιοποίηση των δεδομένων, ο Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Δουκίδης, υπογράμμισε πως, αν και είμαστε στα πρώτα βήματα του ΑΙ, τα shopping mission analytics είναι πολύτιμα, επειδή «μας βοηθούν να καταλάβουμε γιατί ο καταναλωτής έρχεται στο δικό μας κατάστημα».

Συνεχίζοντας από το ίδιο σημείο, η Βάσω Παναγιωτοπούλου, BU Director της Leadmark, χαρακτήρισε πραγματική επανάσταση τη διάθεση δεδομένων στον επιχειρηματία, καθώς -αν τα αξιοποιήσει- ελαχιστοποιεί την όποια αναποτελεσματική επένδυση, προσθέτοντας ότι «το ΑΙ έχει γίνει καθημερινή πρακτική, εργαλείο δουλειάς στον κλάδο και μάλιστα από τα πιο πολύτιμα».

Ο Πρόεδρος ΔΣ της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών & Εμπόρων Ελλάδας, Γιώργος Καββαθάς, επεσήμανε ότι «η 4η Βιομηχανική Επανάσταση είναι μία σύνθετη κοινωνική και οικονομική διαδικασία και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται», χαρακτηρίζοντας ως σημαντικότερες προκλήσεις την εμφάνιση ψηφιακών mall-υπερκαταστημάτων, τη μετατροπή των εργαζομένων σ’ ένα νέο είδος αυτοαπασχολουμένων και την αυξημένη πίεση τόσο ως προς την αμοιβή, όσο και ως προς τις συνθήκες και πρότυπα απασχόλησης.

Ο Luc Hendrickx, Διευθυντής επιχειρηματικής πολιτικής και εξωτερικών σχέσεων της SMEunited, στάθηκε στο ότι οι ΜμΕ χρειάζονται ένα ισχυρό οικοσύστημα, με ιδρύματα τα οποία θα παρέχουν επιχειρηματική υποστήριξη και κατάρτιση δεξιοτήτων, ενώ η Ζήνα Μαυροειδή, Διευθ. Σύμβουλος του e-fresh.gr, διακήρυξε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη και η ρομποτική σημαίνουν νέες θέσεις εργασίας για εξειδικευμένες ειδικότητες, νέα βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα και λιγότερο κόπο και χρόνο για την ολοκλήρωση μιας εργασίας.

Ο Michael Nelson, Tech Strategy της Cloudflare και πρώην καθηγητής διαδικτυακών σπουδών στο Georgetown University, επεσήμανε τα «τεράστια οφέλη από τη μηχανική μάθηση σ’ ό,τι αφορά στη διαχείριση και προστασία των υποδομών (δίκτυα επικοινωνιών, αγωγή, κυκλοφορία)» και ο Παναγ. Κουρουθανάσης, αναπλ. Καθηγητής Πληροφορικής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, μίλησε για την ανάγκη ανάπτυξης κοινών προτύπων επικοινωνίας μεταξύ FinTech, τραπεζών και συστημάτων πληρωμών, στο πλαίσιο εφαρμογής του PSD2 – επίσης, ζήτησε τη λειτουργία ενός sandbox περιβάλλοντος για δοκιμές μοντέλων FinTech και ενός Innovation Hub.

Ο Κώστας Τζιούμης, αναπλ. Καθηγητής Οικονομικών στο Alba Graduate Business School, εκτίμησε ότι στο σημερινό έντονα ανταγωνιστικό τραπεζικό περιβάλλον, οι λύσεις ΑΙ θα επισκιάζονται από λύσεις blockchain, προσθέτοντας ότι ήδη υπάρχουν κοινοπραξίες μεγάλων τραπεζών σ’ όλο τον κόσμο που προσπαθούν να δημιουργήσουν κοινή πλατφόρμα για παρακολούθηση των logistics και των αρχείων υπαλλήλων στον τραπεζικό τομέα. Τέλος, ο Γιώργος Καρυδάκης, επικ. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, προέβαλε ως τάσεις για τα επόμενα χρόνια τη βαθιά μάθηση, τη διάχυση του ΑΙ, τις προσωποποιημένες εφαρμογές και την ενσωμάτωση.

ΕΝΑΣ ΑΠΟΛΑΥΣΤΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ
Ο απολαυστικός διάλογος μεταξύ του John Andrews και του Pascal Lamy, με τον οποίο ολοκληρώθηκε το συνέδριο, έδωσε ακόμα περισσότερη τροφή για σκέψη, καθώς ο πρώην Γεν. Διευθυντής του WTO υποστήριξε πως, με την ώθηση που δίνουν οι τεχνολογικές εξελίξεις, ενισχύεται η δυναμική για τεράστιες ανατροπές, αρκεί να υπάρξουν αλλαγές σε δύο επίπεδα, στη νοοτροπία / κουλτούρα και στο κανονιστικό πλαίσιο.

Υπογράμμισε, επίσης, ότι κάθε φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας τα μεταβατικά στάδια οδηγούν σε αναμόρφωση του εμπορικού τοπίου, επεσήμανε ότι αποκτάς ξεκάθαρο συγκριτικό πλεονέκτημα για καινοτομία όσο περισσότερα δεδομένα έχεις στη διάθεσή σου και, τέλος, έκανε λόγο για προκλήσεις στη βάση «συνόρων»: ανάμεσα στο εθνικό και το διεθνές, στα αγαθά και τις υπηρεσίες, στις online και τις offline συναλλαγές…