Με την Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει κηρύξει «ιερό» πόλεμο κατά του πλαστικού, επιχειρήσεις κάθε μεγέθους και κλάδου στοιχίζονται στις τάξεις της, με όπλο την καινοτομία και σύμμαχο τον ευαισθητοποιημένο καταναλωτή.

Περισσότερους από 25 εκατ. τόνους πλαστικών απορριμμάτων παράγουν κάθε χρόνο οι ευρωπαίοι καταναλωτές, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από αυτούς, μόνο το ένα τρίτο ανακυκλώνεται, στοιχίζοντας στην ευρωπαϊκή οικονομία περί τα 105 δισ. ευρώ ετησίως. Το κόστος για το περιβάλλον, ωστόσο, είναι ακόμη πιο δυσβάσταχτο: το 85% των απορριμμάτων στις παραλίες είναι πλαστικά, ενώ αν συνεχίσουμε στο ίδιο μοτίβο, έως το 2050 τα ψάρια στις θάλασσες θα αποτελούν μειονότητα, σε σχέση με τα πλαστικά. Στην Ελλάδα, η εφαρμογή της Οδηγίας με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς συνοδεύτηκε από παράλληλες δράσεις από ολόκληρο το επιχειρηματικό φάσμα, ενώ η πρώτη στα χρονικά Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Πλαστικά που ψηφίστηκε πρόσφατα αναμένεται να δρομολογήσει ακόμη περισσότερες εξελίξεις.

ΜΕΙΩΣΗ 75% ΣΤΙΣ ΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΣΑΚΟΥΛΕΣ
Απέδωσε η επιβολή του ειδικού περιβαλλοντικού τέλους στη χρήση πλαστικής σακούλας, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η κατανάλωσή της συρρικνώθηκε κατά 75% στα super market, ενώ μείωση παρατηρείται και στο λιανικό εμπόριο. Το πρώτο τρίμηνο του έτους, στο λιανικό εμπόριο και στα πολυκαταστήματα χρησιμοποιήθηκαν 202.887.964 τεμάχια, με το αντίστοιχο τέλος που θα αποδοθεί στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) να φτάνει τα 6.086.639 ευρώ. Αν και τα στοιχεία του Α΄ τριμήνου δεν επαρκούν για την πλήρη εικόνα, από ένα μεγάλο τμήμα της αγοράς προκύπτει ετήσιο ισοδύναμο συντελεστή χρήσης 75 τεμαχίων ανά πολίτη, τη στιγμή που στη χώρα μας η ετήσια παραγωγή πλαστικής σακούλας κυμαινόταν από 200 έως 500 τεμάχια ανά κάτοικο.

Η ΝΕΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ
Σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για τον περιβαλλοντικό προσανατολισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τον Ιανουάριο του 2018 υιοθετήθηκε η πρώτη Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Πλαστικά σε μια Κυκλική Οικονομία στην ιστορία της. Στόχος είναι να μετασχηματιστεί εκ βάθρων ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάζονται, παράγονται, χρησιμοποιούνται και ανακυκλώνονται τα πλαστικά στους κόλπους της, με έμφαση στη μεγαλύτερη χρήση ανακυκλωμένου πλαστικού και αποτέλεσμα τη διαμόρφωση μιας ανταγωνιστικής και αειφόρου βιομηχανίας πλαστικών.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΜΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ
Πλαστικά αντικείμενα μιας χρήσης, όπως πιάτα, μαχαιροπίρουνα, καλαμάκια, ξυλάκια μπαλονιών ή μπατονέτες θα απαγορευτούν, σύμφωνα με νομοθετική πρόταση που ενέκρινε το ΕΚ την Τετάρτη, 24 Οκτωβρίου, εξοβελίζοντάς τα από τις ευρωπαϊκές αγορές από το 2021 κι έπειτα. Στον κατάλογο προστίθενται οι πολύ ελαφριές πλαστικές σακούλες, προϊόντα από οξοδιασπώμενο πλαστικό, όπως σακούλες ή συσκευασίες και προϊόντα συσκευασίας γρήγορου φαγητού από διογκωμένο πολυστυρένιο. Τα κράτη μέλη καλούνται να εκπονήσουν εθνικά σχέδια για να ενθαρρύνουν τη χρήση προϊόντων κατάλληλων για πολλαπλή χρήση, καθώς και για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Άλλα πλαστικά, όπως οι φιάλες ποτών, θα πρέπει να συλλέγονται ξεχωριστά και να ανακυκλώνονται σε ποσοστό 90% μέχρι το 2025.

Οι ευρωβουλευτές συμφώνησαν ότι τα μέτρα μείωσης θα πρέπει επίσης να καλύπτουν τα απόβλητα από προϊόντα καπνού, ιδίως τα φίλτρα τσιγάρων που περιέχουν πλαστικό. Τα προϊόντα αυτά θα πρέπει να μειωθούν κατά 50% έως το 2025 και 80% έως το 2030. Ένα φίλτρο τσιγάρου μπορεί να μολύνει από 500 έως και 1.000 λίτρα νερού, ενώ η αποσύνθεσή του μπορεί να διαρκέσει έως και δώδεκα χρόνια. Αποτελεί το δεύτερο πλαστικό μιας χρήσης που μολύνει περισσότερο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι ετησίως συλλέγεται τουλάχιστον το 50% των αλιευτικών εργαλείων που έχουν χαθεί ή εγκαταλειφθεί, τα οποία περιέχουν πλαστικό, με στόχο ανακύκλωσης τουλάχιστον το 15% μέχρι το 2025. Οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι εταιρείες καπνού θα καλύπτουν το κόστος συλλογής των αποβλήτων από τα εν λόγω προϊόντα, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς, επεξεργασίας και συλλογής απορριμμάτων. Το ίδιο ισχύει και για τους παραγωγούς αλιευτικών εργαλείων που περιέχουν πλαστικό, οι οποίοι θα πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου ανακύκλωσης.

ΤΟ TOP 3 ΣΤΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ
Τις εταιρείες Coca-Cola, PepsiCo και Nestle υποδεικνύει πρόσφατη έκθεση της Greenpeace ως τους μεγαλύτερους παραγωγούς πλαστικών απορριμμάτων παγκοσμίως, με την Coca-Cola να καταλαμβάνει την πρώτη θέση. Οι τρεις εταιρείες έχουν προχωρήσει σε δεσμεύσεις σχετικά με τις συσκευασίες τους, με ορίζοντα το 2025. Μεταξύ άλλων, ο όμιλος Coca-Cola HBC ανακοίνωσε τις νέες δεσμεύσεις βιώσιμης ανάπτυξης για το 2025 με τις οποίες προσανατολίζεται σε έναν «κόσμο χωρίς απορρίμματα» (World Without Waste), ενώ στην Ελλάδα, η Coca-Cola Τρία Έψιλον έχει πετύχει 96,5% ανακύκλωση των αποβλήτων της παραγωγικής διαδικασίας και εξοικονόμηση 60 τόνων πλαστικού ετησίως. Ενδεικτικά, στη ΔΕΘ, η Coca-Cola παρουσίασε το νέο της πρόγραμμα Zero Waste Cities, το οποίο πραγματοποιείται για πρώτη φορά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Από την πλευρά της, η Nestle ανέλαβε τη δέσμευση να πραγματοποιήσει αύξηση στην ποσότητα ανακυκλωμένου πλαστικού που χρησιμοποιεί σε ορισμένες συσκευασίες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε συνέχεια του Global Packaging Ambition που χάραξε πρόσφατα η εταιρεία.


ΜΕΤΡΑ ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΚΛΑΔΟΥΣ
Σε στρατηγικές ενέργειες περιορισμού του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος προβαίνουν όμιλοι και εταιρείες από κάθε επαγγελματικό κλάδο:
– Retail: Σε συνέχεια ανακοίνωσης της Lidl Ελλάς για τη μείωση της χρήσης πλαστικού κατά 20% έως το 2025, η εταιρεία δρομολογεί με άμεση ισχύ τα πρώτα συγκεκριμένα μέτρα. Προς αυτή την κατεύθυνση, έως το τέλος του 2019, η Lidl θα σταματήσει την πώληση πλαστικών ειδών μιας χρήσης και στα 221 καταστήματα που διαθέτει σε όλη τη χώρα. Τη θέση τους θα πάρουν προϊόντα από εναλλακτικά και ανακυκλώσιμα υλικά, για τα οποία η εταιρεία ήδη συνεργάζεται με τους προμηθευτές της. Από την πλευρά της, η Ikea ανακοίνωσε συνεργασία με τη Νeste, εταιρεία διύλισης και εμπορίας πετρελαίου και αντικαθιστά τα πλαστικά που χρησιμοποιεί στα προϊόντα της, με πλαστικά βασισμένα σε ανανεώσιμα και ανακυκλώσιμα υλικά.

– Καταναλωτικά προϊόντα: Με γνώμονα τη βιωσιμότητα, η P&G παρουσίασε στη ΔΕΘ νέες συσκευασίες για προϊόντα προσωπικής φροντίδας όπως τo Head & Shoulders Beach Plastic bottle, μέρος του οποίου προέρχεται από ανακυκλωμένα πλαστικά απορρίμματα που έχουν συλλεχθεί από παραλίες. Στην ίδια λογική, τα υγρά απορρυπαντικά Dixan, της Henkel, άλλαξαν σύνθεση και συσκευασία, μειώνοντας τη χρήση πλαστικού και παράλληλα αυξάνοντας την αντοχή τους, περιορίζοντας έτσι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα σε όλα τα στάδια ζωής του προϊόντος.

– Εστίαση, τρόφιμα-ποτά:
Η Mondelez International ανακοίνωσε τη δέσμευσή της να κάνει όλες τις συσκευασίες της ανακυκλώσιμες και να παράσχει πληροφορίες για την ανακύκλωση στις αγορές όπου δραστηριοποιείται μέχρι το 2025, εδραιώνοντας συνεργασίες προκειμένου να συλλέξει και να ανακυκλώσει συσκευασίες σε όλον τον κόσμο. Στο ίδιο πνεύμα, το Κορπή, μεταξύ σειράς δράσεων περιβαλλοντικού χαρακτήρα, εμπλουτίζει τα πλαστικά μπουκάλια του με υλικό ΡΕΤ, ενώ τo τυρί Milner έφερε στην ελληνική αγορά τη νέα οικολογική συσκευασία Fresh Lock, η οποία περιέχει 60% λιγότερο πλαστικό σε σχέση με την προηγούμενη. Στο κομμάτι της εστίασης, η αλυσίδα Γρηγόρης, διαθέτει τα θερμός «Γρηγόρης», στα οποία οι καταναλωτές μπορούν να απολαύσουν τον καφέ τους με έκπτωση 0,10 ευρώ.

– Επαγγελματικές Ενώσεις: Πρωτοβουλία και από τα μέλη της Ένωσης Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών (ΕΝΕΑΠ), τα οποία παύουν να χρησιμοποιούν μη βιοδιασπώμενα πλαστικά καλαμάκια και αναδευτήρες ποτών στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες, με σκοπό τη σταδιακή κατάργησή τους. Από την πλευρά τους, τα μέλη του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Αναψυκτικών (ΣΕΒΑ) έχουν προχωρήσει σε μια σειρά ενεργειών εισάγοντας βιώσιμες πολιτικές διαχείρισης των συσκευασιών, καθώς και αποτελεσματικών συστημάτων για τη μείωση, ανάκτηση, ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίησή τους, ενώ καλύπτουν ως οφείλουν το κόστος που αντιστοιχεί στην ανακύκλωση του 100% των συσκευασιών που βγάζουν στην αγορά, μέσω των συστημάτων ανακύκλωσης στα οποία συμμετέχουν.

ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ
Η εφαρμογή του μέτρου για τη χρήση πλαστικής σακούλας δεν θα μπορούσε να μείνει αναπάντητη από τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας (ΣΒΠΕ). Σύμφωνα με εκπροσώπους του, το νομοθέτημα απειλεί τη βιομηχανία με κλείσιμο επιχειρήσεων, μείωση της παραγωγής και απολύσεις προσωπικού, λόγω των μειωμένων βαρδιών στα εργοστάσια. Μάλιστα, όπως υποστηρίζουν, η περαιτέρω αύξηση του τέλους από τον Ιανουάριο του 2019 στα 0,09 ευρώ θα σημάνει το τέλος για δεκάδες επιχειρήσεις του κλάδου. Πέραν της εγχώριας αγοράς, οι ελληνικές εταιρείες έχουν και πλούσια εξαγωγική δραστηριότητα, κυρίως στις χώρες της ΕΕ, η οποία αναμένεται να δεχθεί ισχυρό πλήγμα με την υλοποίηση της νέας πολιτικής της Ένωσης.

Υπό το φως των νέων δεδομένων, ο ΣΒΠΕ ανακοίνωσε την έναρξη συνεργασίας με την εταιρεία επικοινωνίας, Smart Media, σε μια προσπάθεια αποτελεσματικότερης επικοινωνίας των προϊόντων από πλαστικό προς την κοινωνία. Την ίδια στιγμή ωστόσο, μέλη του ανταποκρίνονται στο κάλεσμα της Κομισιόν και μετατρέπουν τις προκλήσεις σε ευκαιρίες απόκτησης βιώσιμου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Η Πλαστικά Θράκης δεσμεύτηκε να αντικαταστήσει 8.500 τόνους πρωτογενούς πρώτης ύλης με ανακυκλωμένο πλαστικό, έως το 2025 και αυξάνει τις επενδύσεις της στον σχεδιασμό και στην παραγωγή ελαφρύτερων, ανακυκλώσιμων λύσεων συσκευασίας και καινοτόμων τεχνικών υφασμάτων.

Focus Points
• Η χρήση της πλαστικής σακούλας συρρικνώθηκε κατά 75% στα super market, ενώ μείωση παρατηρείται και στο λιανικό εμπόριο
• Τον Ιανουάριο του 2018 υιοθετήθηκε η πρώτη Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Πλαστικά σε μια Κυκλική Οικονομία στην ιστορία της
• Το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ενέκρινε τον Οκτώβριο νομοθετική πρόταση σύμφωνα με την οποία πλαστικά αντικείμενα μιας χρήσης, όπως πιάτα, μαχαιροπίρουνα, καλαμάκια, ξυλάκια μπαλονιών ή μπατονέτες θα απαγορευτούν από τις ευρωπαϊκές αγορές από το 2021
• Στα μέτρα μείωσης συμπεριλαμβάνονται τα απόβλητα από προϊόντα καπνού, ιδίως τα φίλτρα τσιγάρων που περιέχουν πλαστικό σε ποσοστό 50% έως το 2025 και 80% έως το 2030.
• Coca-Cola, PepsiCo και Nestle αναδείχθηκαν από την Greenpeace ως οι μεγαλύτεροι παραγωγοί πλαστικών απορριμμάτων παγκοσμίως. Οι εταιρείες έχουν αναλάβει περιβαλλοντικές δεσμεύσεις
• Όμιλοι και εταιρείες από κάθε επαγγελματικό κλάδο προβαίνουν σε στρατηγικές ενέργειες περιορισμού του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος
• Αντιδράσεις εκφράστηκαν από τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας (ΣΒΠΕ) για τις εξελίξεις, με κάποιες από τις βιομηχανίες να μετασχηματίζουν τη δραστηριότητά τους με οικολογικό προσανατολισμό.