Με την τεχνολογία να καθορίζει τις εξελίξεις και στο πεδίο του food & grocery retail, οι προσδοκίες των καταναλωτών δημιουργούν νέες προκλήσεις για τους retailers, ανοίγοντας ωστόσο και παράθυρα ευκαιριών. Personalization και δημιουργία εμπειριών φαίνεται πως «κρατούν τα κλειδιά» για τα περισσότερα από αυτά.

Με περισσότερα από 20 χρόνια εμπειρίας στη διεξαγωγή ποιοτικών και ποσοτικών ερευνών για την αγορά του grocery, ο Michael Freedman, Senior Shopper Insight Manager στην IGD, έχει βοηθήσει retailers και suppliers να αναπτύξουν επιτυχημένες και βιώσιμες επιχειρηματικές στρατηγικές, αναδεικνύοντας τις σημαντικότερες τάσεις στον κλάδο. Το Marketing Week τον συνάντησε στο περιθώριο του Convenience Retailing Conference που διοργάνωσε το περιοδικό σελφ σέρβις και μίλησε μαζί του για τα trends που θα σηματοδοτήσουν την επόμενη μέρα του κλάδου, αλλά και για τα χαρακτηριστικά του «καταναλωτή του μέλλοντος».

    MW: Ένα παράδοξο φαίνεται να διαμορφώνεται στο πεδίο του retail: Παρατηρείται ραγδαία άνοδος του ηλεκτρονικού εμπορίου, ενώ, ταυτόχρονα, πολλοί μιλούν για την «αναγέννηση» του φυσικού καταστήματος. Πώς θα εξηγούσατε αυτή την εξέλιξη;

Michael Freedman: Αν και το ηλεκτρονικό εμπόριο διευρύνεται γρήγορα, η ανάπτυξή του εξακολουθεί να προέρχεται από μια σχετικά χαμηλή βάση. Και η διείσδυσή του στην αγορά του τροφίμου και του grocery δεν μπορεί καν να συγκριθεί με τα επίπεδα στην υπόλοιπη λιανική. Ακόμη και σε μια αρκετά ώριμη αγορά, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, το πεδίο αυτό εξακολουθεί να ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με την εμπειρία στο κατάστημα.

    Ποια είναι τα στοιχεία που ευνοούν την κατηγορία των τροφίμων στο φυσικό κατάστημα;

Η ανάγκη επανασχεδιασμού του χώρου που προορίζεται για προϊόντα που δεν είναι τρόφιμα δημιουργεί την ευκαιρία για μια νέα προσέγγιση του grocery, εισάγοντας καινοτόμα στοιχεία με επίκεντρο το τρόφιμο. Η λιανική τροφίμων επωφελείται σημαντικά από την επένδυση στη δημιουργία εμπειριών στο φυσικό κατάστημα, καθώς προσφέρει πλεονεκτήματα που το e-commerce αδυνατεί να ανταγωνιστεί.

Οι αγορές εντός καταστήματος διευκολύνουν την επιλογή προϊόντων και παρέχουν άμεση ικανοποίηση, ενώ μπορούν δυνητικά να αποτελέσουν μια κοινωνική εμπειρία. Θεωρούμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξης θα προέλθει από τη βελτίωση της εμπορικής παρουσίας, καθώς οι καταναλωτές δείχνουν να ανταποκρίνονται σε ανταγωνιστικές τιμές, υψηλής ποιότητας ιδιωτικές ετικέτες, formats που διευκολύνουν τις αγορές και στην παροχή νέων υπηρεσιών.

    Με αυτά τα δεδομένα, ποιες είναι οι ευκαιρίες που δημιουργούνται για τα καταστήματα;

Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για τα καταστήματα που επιθυμούν να επεκταθούν και σε άλλες κατηγορίες και η ζήτηση για take-away και εύκολα γεύματα έχει εκτιναχθεί. Οι τεχνολογικές εξελίξεις δημιουργούν επίσης νέες προσδοκίες στους καταναλωτές σε όλα τα κανάλια, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών καταστημάτων: από τα ψηφιακά καρτελάκια τιμών τα οποία ενημερώνονται αυτόματα μέχρι τα εργαλεία πλοήγησης, η καινοτομία στο retail είναι διαρκής.

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του Sam’s Club Now στις ΗΠΑ, το οποίο χρησιμοποιεί αναγνώριση φωνής για να καθοδηγήσει τους επισκέπτες του στα προϊόντα που επιθυμούν. Και τα καταστήματα που πειραματίζονται με διαφορετικές in-store εμπειρίες είναι όλο και περισσότερα, όπως τα one-stop-shops για συμβουλές υγείας και ευεξίας. Αυτό σημαίνει ότι το shopping γίνεται μια πιο ολοκληρωμένη εμπειρία, ένας καθαυτό προορισμός και όχι μια διαδικασία για κάτι άλλο. Αυτή η ικανότητα του μετασχηματισμού κρατά το φυσικό κατάστημα υψηλά στη ζήτηση.

    Ποιοι είναι οι πυλώνες στους οποίους θα πρέπει να εστιάσουν τα φυσικά καταστήματα προκειμένου να διαφοροποιηθούν από τον ανταγωνισμό;

Το retail χαρακτηριζόταν ανέκαθεν από έντονο ανταγωνισμό, ο οποίος δεν δείχνει να αμβλύνεται. Τα καταστήματα που θα ανταπεξέλθουν είναι εκείνα που θα πειραματιστούν και θα καινοτομήσουν, ακούγοντας τις ανάγκες των καταναλωτών και απαντώντας σε αυτές. Αυτή τη στιγμή, πάνω από το 50% των πωλήσεων αποδίδεται στα μεγάλα καταστήματα, τόσο στα supermarkets, όσο και, αν και λιγότερο συχνά, στα hypermarkets.

Ωστόσο, εκτιμούμε ότι το μερίδιό τους θα περιοριστεί με τη συνεχιζόμενη άνοδο των εκπτωτικών καταστημάτων και των online retailers. Αυτό σημαίνει, όπως πάντα, την ανάγκη για διαφοροποίηση, και αυτό είναι κάτι που παρατηρείται όλο και πιο έντονα. Χώροι που δεν χρησιμοποιούνται γίνονται ξανά λειτουργικοί φιλοξενώντας νέα features, όπως υπηρεσίες των ίδιων των retailers. Οι μεταβολές αυτές, αν και μπορεί να προκαλούν σύγχυση σε πρώτη φάση, εκτιμάται ότι θα ενδυναμώσουν το «destination status» μεγάλων καταστημάτων, δίνοντας στους καταναλωτές ακόμη περισσότερους λόγους να τα επισκεφτούν. Με τον τρόπο αυτό, τα μεγάλα καταστήματα επαναπροσδιορίζονται, παρέχοντας μεγαλύτερη ποικιλία στο κοινό και ταυτόχρονα ενισχύοντας τη διαφοροποίησή τους από τον ανταγωνισμό.

    Πώς ανταποκρίνονται στις αλλαγές αυτές οι καταναλωτές;

Οι καταναλωτές εκμεταλλεύονται ολόκληρη τη βεντάλια των εναλλακτικών καναλιών που έχουν πλέον στη διάθεσή τους, χρησιμοποιώντας κατά μέσο όρο τέσσερα ή πέντε τον μήνα. Έτσι, για μια αγορά μπορεί να επιλέξουν ένα φυσικό κατάστημα grocery και να ψωνίσουν online για την επόμενη. Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι το φυσικό κατάστημα βρίσκεται ακόμη στο προσκήνιο, ενώ υπάρχει χώρος τόσο για μικρούς όσο και μεγάλους «παίκτες», στον βαθμό που επικοινωνούν ξεκάθαρα τι προσφέρουν και αξιοποιούν τα πλεονεκτήματά τους.


Όσο για το ψηφιακό εμπόριο, πού θα πρέπει να εστιάσουν οι e-tailers;
Συνολικά, οι βρετανοί καταναλωτές δαπανούν σχεδόν 17 ώρες τον μήνα ή 4 ώρες τη βδομάδα ψωνίζοντας για τρόφιμα και είδη grocery, σε μια περίοδο που οι ρυθμοί της καθημερινότητας επιταχύνονται σταθερά. Αυτό, προφανώς σημαίνει ότι θέλουν να αξιοποιούν στο έπακρο τον χρόνο τους, απαίτηση την οποία μπορούν να κεφαλαιοποιήσουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα, συνδυάζοντας εύκολη και γρήγορη πλοήγηση με ιδέες που διαμορφώνουν μια προσωποποιημένη εμπειρία και επιτρέπουν στον χρήστη να πειραματιστεί.

Αυτό μπορεί να μεταφραστεί με την προσθήκη συνταγών σε μεμονωμένα προϊόντα, ή θα μπορούσε να σημαίνει τη χρήση AI για την προβολή προϊόντων που πιθανόν να ενδιαφέρουν τον κάθε ψηφιακό επισκέπτη ξεχωριστά. Ένα αξιόλογο παράδειγμα είναι το πρόσφατο εργαλείο «Eat Your Feed» της Unilever για τους κύβους Knorr, το οποίο συνδεόταν με το Instagram feed των αγοραστών και εφάρμοζε έναν αλγόριθμο για να προτείνει συνταγές με βάση την ταξιδιωτική τους ιστορία.

    Ποιοι είναι οι παράγοντες που μπορούν να ενδυναμώσουν το loyalty;

Η τιμή θα έχει πάντα σημασία στις ηλεκτρονικές πωλήσεις αλλά το loyalty εξαρτάται από πολλά περισσότερα. Με δεδομένο ότι το βρετανικό online grocery market προβλέπεται να αναπτυχθεί κατά 51% μέχρι το 2023, ο ανταγωνισμός θα είναι οξύς και οι retailers θα πρέπει να γνωρίζουν, όχι μόνο πώς να προσελκύουν καταναλωτές, αλλά και πώς να τους κρατούν. Οι έξυπνες συσκευές θα διαδραματίσουν πιθανότατα κάποιο ρόλο σε αυτό το κομμάτι, καθώς έχουν τη δυνατότητα να βελτιώνουν την εξατομίκευση: επιτρέπουν για παράδειγμα το να γνωρίζεις πότε οι καταναλωτές «ξεμένουν» από προϊόντα, δίνοντας τη δυνατότητα να τους προτείνεις να τα προμηθευτούν, ή το να προσαρμόζεις τις διατροφικές τους απαιτήσεις σε μια νέα σειρά τροφίμων. Αυτό το «προσωπικό» στοιχείο, το οποίο διευκολύνει το shopping, μπορεί να εμπνεύσει πιστότητα, την οποία, με τη σειρά τους, οι retailers μπορούν να επιβραβεύσουν με εκπτώσεις και ειδικές προσφορές. Είναι μια αλυσίδα.

    Σε αυτό το πολύπλοκο περιβάλλον, καταφέρνουν τελικά οι retailers να προσεγγίσουν το κοινό τους στο λαβυρινθώδες sales funnel; Έχετε εντοπίσει κάποιο επικοινωνιακό trend στον χώρο του retail;

Το in-store marketing θα είναι πάντα relevant, κατευθύνοντας τους καταναλωτές σε συγκεκριμένες επιλογές. Γνωρίζουμε ήδη ότι η προνομιακή τοποθέτηση των προϊόντων, είτε στο μπροστινό μέρος του καταστήματος, είτε στα ράφια που βρίσκονται στο ύψος του ματιού, μπορεί να δώσει ώθηση στις πωλήσεις. Αλλά υπάρχουν πολλές περισσότερες παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη, από το χρώμα και τη γραμματοσειρά στη σήμανση, μέχρι το πώς καθοδηγούνται οι αγοραστές στο εσωτερικό των καταστημάτων.

Για παράδειγμα, τέσσερις στους δέκα ανθρώπους «παλεύουν» να βρουν υγιεινές επιλογές στα καταστήματα grocery, κάτι που θα μπορούσε να λυθεί μέσα από πιο ξεκάθαρη σήμανση, αλλά και πιο σαφείς ετικέτες. Κάποια σημεία πώλησης έχουν ήδη καινοτομήσει σε αυτό το πεδίο, όπως το κατάστημα Albert Heijn to Go στο αεροδρόμιο Schipol στο Άμστερνταμ που έχει εφαρμόσει colour-blocking στις πιο υγιεινές γκάμες του, διευκολύνοντας την αναγνώρισή του. Πρόκειται για μια πολύ απλή κίνηση αλλά μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά στις αγοραστικές επιλογές.

    Πόσο σημαντικό είναι το personalization;

Όλα επιστρέφουν στο personali-zation. Καθώς τα brands γνωρίζουν όλο και καλύτερα τους πελάτες τους μέσα από βελτιωμένα data, διευρύνονται οι δυνατότητες για πιο αποτελεσματικό direct marketing. Από τη στιγμή που οι retailers γνωρίζουν ποιοι κωδικοί ενδιαφέρουν κάθε πελάτη ατομικά, μπορούν να προβούν σε πιο στοχευμένες ενέργειες στα emails τους ή στη δραστηριότητά τους στα social media: έχουν τη δυνατότητα να αντιστοιχήσουν με μεγαλύτερη επιτυχία τις προσφορές τους στο γούστο κάθε αγοραστή.

Γενικότερα, το αποτελεσματικό marketing είναι κάτι που οι retailers δεν έχουν την πολυτέλεια να αγνοήσουν. Η αποκλειστική ενασχόληση με τις πωλήσεις αφήνει εκτός άλλα στοιχεία ζωτικής σημασίας, τα οποία το φυσικό κατάστημα μπορεί να προσφέρει για την ανάπτυξη ενός retailer. Καθώς αυτά τα καταστήματα έχουν εξέχουσα θέση στην ανάπτυξη engagement, τα KPIs θα πρέπει να παρακολουθούν τη στρατηγική marketing και brand building όσον αφορά τη σχέση που δημιουργούν με τους πελάτες, στον ίδιο βαθμό που αξιολογούν το κέρδος.

TRENDS ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ

    Μιλώντας πάντα για το φυσικό κατάστημα, ποια είναι τα σημαντικότερα επερχόμενα trends; Ποιος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας;

Στις προβλέψεις μας για το 2019 (διαθέσιμες εδώ: retailanalysis.igd.com), έχουμε εντοπίσει 5 trends που αναμένεται να διαμορφώσουν το retail τη φετινή χρονιά και συνδέονται όλα με την τεχνολογία. Πρώτον, εκτιμούμε ότι τα data θα παίξουν πρωτεύοντα ρόλο, καθώς χρησιμοποιούνται με νέους και καινοτόμους τρόπους. Οι retailers θα χρησιμοποιήσουν περισσότερα δεδομένα από ποτέ αναφορικά με το τι έχει μεγαλύτερη ζήτηση, το ποιος αγοράζει από πού και τα επίπεδα αποθεμάτων, για τη λήψη αποφάσεων με βάση απτά στοιχεία. Κάποιες αποφάσεις μάλιστα θα λαμβάνονται αποκλειστικά από εφαρμογές ΑΙ. Η εξέλιξη αυτή θα αλλάξει το «φυσικό πρόσωπο» του retail, καθώς τόσο το απόθεμα όσο και οι προσφορές θα σχεδιάζονται με βάση τις πραγματικές ανάγκες.

Παράλληλα, τα φυσικά καταστήματα θα υιοθετήσουν νέες ψηφιακές τεχνολογίες, προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικά, προσφέροντας seamless εμπειρία στους επισκέπτες τους. Οι καταναλωτές θα μπορούν να βρίσκουν πληροφορίες για τα προϊόντα πιο εύκολα, αλλά και να λαμβάνουν προσφορές πιο άμεσα, χωρίς να χρειάζονται κάρτες loyalty. Ακόμη, θα έχουν τη δυνατότητα να αναζητήσουν προϊόντα στα social media, προτού επιλέξουν ένα κατάστημα που τα διαθέτει προκειμένου να τα δοκιμάσουν. Η τεχνολογία παίζει επίσης ρόλο κλειδί στην εξοικονόμηση χρόνου. Retailers, όπως η Ahold Delhaize στην Ολλανδία, λανσάρουν καταστήματα που δε δέχονται μετρητά, ενώ το Amazon Go κάνει ένα βήμα πιο πέρα, δημιουργώντας καταστήματα χωρίς ταμεία. Η τάση για άνεση και ευκολία είναι σημαντική – και είναι εδώ για να μείνει.

Ο ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

    Πώς θα σκιαγραφούσατε τον «καταναλωτή του μέλλοντος»; Ποια είναι τα μοτίβα καταναλωτικής συμπεριφοράς που αναμένεται να κυριαρχήσουν την επόμενη διετία;

Υπάρχουν τρία βασικά κριτήρια για τους καταναλωτές, ανεξαρτήτως ηλικίας: αξία, επιλογή και εξοικονόμηση χρόνου. Δεν περιμένουμε κάποια μεταβολή σε αυτά, ωστόσο υπάρχουν σημεία που διαφοροποιούν τους νεότερους καταναλωτές από άλλες ηλικιακές ομάδες. Πέρυσι διενεργήσαμε τη μελέτη μας Shoppers of the Future και βρήκαμε ότι παρά το ότι ο χρόνος τίθεται ως προτεραιότητα, οι νεότεροι καταναλωτές δίνουν περισσότερη βαρύτητα στο να έχουν τρόφιμα και είδη grocery ειδικά προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους, να τους δίνεται η δυνατότητα να πειραματιστούν με τα υλικά, καθώς και στο να φροντίζουν τόσο για την υγεία τους, όσο και για τον πλανήτη. Το τελευταίο δίπτυχο αντανακλάται ήδη στις πωλήσεις, με μια αξιοσημείωτη άνοδο στη ζήτηση υγιεινών τροφίμων, αλλά και με περισσότερα προϊόντα να περιορίζουν τις ποσότητες πλαστικού στις συσκευασίες τους.

Έχουμε δει επίσης ότι καταναλωτές νεαρότερων ηλικιών, μεταξύ 18 και 34, πραγματοποιούν μεγαλύτερο μέρος των αγορών τους σε convenience stores συγκριτικά με άλλα ηλικιακά groups και είναι περισσότερο πιθανό να τα επιλέξουν ως βασικό προορισμό αγορών. Αυτό οφείλεται μάλλον στο ότι έχουν μεγαλώσει σε μια ταχύτερη αγορά, με τις νέες εναλλακτικές στο convenience να προσφέρουν μεγαλύτερη ποικιλία και διευρυμένα ωράρια λειτουργίας, με την ποιότητα του supermarket ως standard. Επομένως, οι κινητήριοι μοχλοί πίσω από τις αγοραστικές συνήθειες δεν αναμένεται να μεταβληθούν σημαντικά, θα αυξηθούν ωστόσο οι προσδοκίες από τους retailers στο να εκπληρώσουν τον ρόλο τους. Η επόμενη γενιά καταναλωτών είναι προσηλωμένη σε ηθικές, υγιεινές επιλογές, με έναν τρόπο που ταιριάζει με το lifestyle τους. Το μέλλον ανήκει σε εκείνους τους retailers που ακούν αυτό το μήνυμα και αναλαμβάνουν την κατάλληλη δράση.

FOCUS POINTS
– Το shopping γίνεται μια πιο ολοκληρωμένη εμπειρία, ένας καθαυτό προορισμός και όχι μια διαδικασία για κάτι άλλο

– Τα KPIs θα πρέπει να παρακολουθούν τη στρατηγική marketing και brand building όσον αφορά τη σχέση που δημιουργούν με τους πελάτες

– Οι καταναλωτές ανταποκρίνονται σε ανταγωνιστικές τιμές, υψηλής ποιότητας ιδιωτικές ετικέτες, formats που διευκολύνουν τις αγορές και στην παροχή νέων υπηρεσιών

– Στοιχεία personalization που διευκολύνουν το shopping, εμπνέουν πιστότητα, σε φυσικό και ηλεκτρονικό εμπόριο

– Η επόμενη γενιά καταναλωτών είναι προσηλωμένη σε ηθικές, υγιεινές επιλογές, με έναν τρόπο που ταιριάζει με το lifestyle τους