Ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά σκάνδαλα των τελευταίων δεκαετιών -και σίγουρα μερικές από τις σημαντικότερες για την ιστορία της Δύσης πολιτικές αποφάσεις- είχαν στο επίκεντρό τους το Facebook. Αναφερόμαστε στον πολλαπλό επηρεασμό της κοινής γνώμης με μη θεμιτούς τρόπους και κύριο εργαλείο το Facebook, τόσο στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας που έφερε τον Πρόεδρο Tramp στην εξουσία, όσο και στην καμπάνια του Brexit.
Στο επίκεντρο του σκανδάλου βρέθηκαν η περίφημη Cambridge Analytica και η ισχυρή και αποτελεσματική «μηχανή» κυβερνοπολέμου της Ρωσίας του Πούτιν, που λειτουργώντας χωριστά έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα. Στην περίπτωση της Cambridge Ana-lytica το πραγματικό πρόβλημα ήταν οι διαβολικά αποτελεσματικές -από πλευράς πολιτικής εργαλειοθήκης (toolbox)- δυνατότητες που προσέφερε η συγκεκριμένη εταιρία στους υποψηφίους να κάνουν απολύτως εξατομικευμένες εκστρατείες προσαρμόζοντας τα μηνύματα στα ατομικά χαρακτηριστικά (ή και αδυναμίες) των ψηφοφόρων.
Το έκανε αυτό με μηνύματα που στηρίζονταν στην παροχή πληροφοριών που τυπικά οι χρήστες είχαν αποδεχθεί (με την αποδοχή των κανόνων του FB), χωρίς όμως ποτέ να έχουν την πραγματική γνώση για το που θα κατέληγε η εκμετάλλευση αυτών των πληροφοριών, με μηνύματα την πραγματική πηγή των οποίων πολλές φορές δεν γνώριζαν. Στην περίπτωση της Ρωσίας το πρόβλημα ήταν το κίνητρο της παρέμβασης. Μιας παρέμβασης που γινόταν έμμεσα αλλά αφορούσε την προώθηση των συμφερόντων μιας ξένης (σε σημαντικό βαθμό εχθρικής) χώρας, στις εσωτερικές δημοκρατικές διαδικασίες των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας.
Μετά από πολλή συζήτηση και μεγάλη κριτική σε πολλαπλά επίπεδα στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη το FB αποφάσισε τελικά να θέσει τέλος στην πρακτική της έλλειψης κανόνων για την πολιτική διαφήμιση. Με πρόσφατη ανακοίνωσή του ενημέρωσε ότι θα απαιτεί τώρα από οποιονδήποτε τοποθετεί μια διαφήμιση που σχετίζεται με την πολιτική να βρίσκεται στη χώρα όπου θα εμφανίζονται οι διαφημίσεις ενώ θα επιβεβαιώνεται η ταυτότητα και η τοποθεσία τους.
Επίσης, όλες οι σχετικές διαφημίσεις στο Facebook και το Instagram στην ΕΕ πρέπει να φέρουν σαφή επισήμανση – συμπεριλαμβανομένης της ένδειξης «αμειβόμενος από»- από τον διαφημιζόμενο. Παράλληλα, δημιουργείται ένα νέο εργαλείο, μια «Βιβλιοθήκη διαφημίσεων», στην οποία θα καταχωρούνται οι πολιτικές διαφημίσεις στο Facebook.
Με τον τρόπο αυτό το FB αρχίζει -χρησιμοποιώντας την αυτορρύθμιση- να θέτει κάποιους κανόνες στον τρόπο με τον οποίο μπορεί να πραγματοποιείται η πολιτική διαφήμιση. Προφανώς δεν λύνει όλα τα προβλήματα που διαπιστώθηκαν τα τελευταία χρόνια και η δημιουργικότητα των πολιτικών και των διαφημιστών (όταν συναντώνται και οι δύο δημιουργούν ένα ασφαλώς επίφοβο/formidable συνδυασμό), θα μας απασχολήσει σίγουρα ξανά και ξανά σε ό,τι αφορά την χρήση των κοινωνικών δικτύων. Όμως η εποχή της «άγριας Δύσης» σε ό,τι αφορά την πολιτική διαφήμιση στο Facebook φαίνεται ότι τελειώνει.